Su sana distancia

ANTÓN PRIETO

“Ola! Son Susana Distancia. Teño un Súper Poder que me axuda a frenar o Covid19. Cando estendo os meus brazos podo crear un espazo de metro e medio que me mantén lonxe do malvado coronavirus. Esa é a sana distancia. Sabes, tí tamén o tes. Pero ollo, aínda que temos que estar separados, unidos e solidarios sairemos adiante” É un dos guións da campaña publicitaria do Goberno de México, que en tempo récord creou unha superheroína que lles está axudando a difundir a mensaxe sanitaria.

Mentres as teles españolas están cheas de melifluos anuncios motivacionistas cheos de intimismo barato, son moitos os que lembran a resposta publicitaria española a outra epidemia, a da VIH, que ao principio chamábase simplemente Sida. O famoso anuncio “Si-da Non-da” foi no seu momento moi impactante, un achádego da creatividade publicitaria que deu unha dimensión importante a unha campaña estratéxicamente abocada ao fracaso, pois ao poñer o foco só en dous grupos de persoas —gais e consumidores de drogas—, relaxou ao conxunto da sociedade e contribuiu a estigmatizar a estes segmentos da poboación, con resultados pouco apetecibles. Tras 40 anos de loita contábanse 76,1 millóns de persoas afectadas por VIH en todo o mundo e 35 millóns mortas.

A produción cultural española en xeral é modesta. A cultura non da ascendido á primeira división do relato público, como tampouco a ciencia, a universidade ou a industria. Ogallá algún día se puidese facer un barrido obxectivo de porqués, cando superemos este pavoroso momento de cifras necrolóxicas. Porqués básicos e sen acritudes, sobre a solvencia científico-técnica, a obsesión centralizadora, a desconfianza política, o sistema sanitario, a desertización industrial, a influencia real da globalización nas nosas vidas. Porqués sobre o consumismo, a conversión en lucrativos negocios de servizos públicos básicos, a utilidade das políticas rutinarias que non cuestionan a avaricia e os beneficios empresariais como fundamento da economía.

Pero disgresións a parte, un goberno tan xeneroso en transparencia informativa, limitouse a un inexplicable chisco publicitario desde o primeiro instante. Xenerou unha frase superconmovedora, ata romántica e épica: “Este virus parámolo unidos”. Un achádego arrebatador con fillas dignas dos Óscars da publicidade: “Parámolo se non te confías”; “Parámolo se te mentalizas de que isto non vai a ser doado”; “Parámolo cada vez que lavas as mans” etc. A parte de defectos como utilizar o amarelo corporativo sobre branco, a notoriedade da campaña resulta escasísima, pois as súas mensaxes transmíteas moito mellor o doutor Simón que os mecanismos publictarios que puxeron en marcha.

E aínda que López Obrador tivo de inicio unha controvertida relación coa pandemia, o seu departamento de saúde soubo dar a dimensión mediática precisa e correcta coa personaxe de Susana Distancia, recentemente adoptado por Disney para non sei qué producións. Un dato que tamén podemos relacionar co iluminado que nalgún momento da historia recente decidiu que Xabarín non era un bo instrumento para axudar a consolidar a lingua galega, prescindindo dun dos grandes aliados da nosa escasísima esperanza de vida lingüística. Aprendan, soberbios. Viva México, cabrones!

Paquita, la del Barrio

E falando de méxico, déixenme recomendarlles unha das miñas divas de cabeceira. Ela, a única, a arrebatadora, o simpar azoute da cultura machista mexicana. Un simple paseo polos títulos dalgúns discos: “As mulleres mandan”, “Non me amenaces”, “Estasme a escoitar, inútil?”, “Duro e contra eles”, “Bórrate”. Unha voz baril, unha desenfadada soberbia, unha conmovedora relación co sofrimento, unha linguaxe sen medias tintas: Rata inmunda, animal rastreiro, escoria da vida, adefesio mal feito, infrahumano, espectro do inferno, maldina sabanduxa, cando dano me fixeches. Uns párrafos de exemplo da súa mítica “Rata de duas patas”. Non a perdan. Escóitena moito, boa falta nos fai.

PUBLICADO EN DIARIO DE PONTEVEDRA O 27 DE ABRIL DE 2020, DÍA DE CONFINAMENTO